زون بندی و برآورد ظرفیت برد گردشگری منطقه حفاظت شده قیصری در استان چهار محال و بختیاری

مناطق حفاظت شده یکی از مهمترین مقصدهای گردشگری طبیعی هستند که نیاز به برنامه ریزی و مدیریت به منظور اطمینان از پایداری خدمات آنها در بلند مدت می باشد. یکی از استراتژی های مدیریت چندگانه برای استفاده از منابع درون و پیرامون این مناطق، زون بندی است. در واقع تحقق اهداف حفاظتی و بهره برداری مستلزم تهیه و تدوین نقشه زون بندی است. این نقشه مناطق مستعد گردشگری را نشان می دهد و هر مقصد گردشگری توانایی محدودی در جذب گردشگر دارد که این محدودیت ها را غالباٌ با مفهوم ظرفیت برد بیان می کنند. انواع ظرفیت برد شامل فیزیکی، واقعی یا اکولوژیک و موثر یا مدیریتی می باشد. منطقه حفاظت شده قیصری با 10000 هکتار مساحت در جنوب شرقی شهرستان کوهرنگ در استان چهار محال و بختیاری واقع شده و دارای گونه های جانوری با ارزشی همچون خرس قهوه ای، عقاب طلایی، کل و بز می باشد. همچنین دارای جاذبه های گردشگری مناسبی همچون چشم اندازها، رودخانه ها، چشمه ها و قلل مرتفع است. در این مطالعه، پس از شناسایی منابع اکولوژیک، فرایند نقشه سازی با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی (gis) منجر به ایجاد یگان های محیط زیستی شد. سپس بر اساس مدل اکولوژیکی حفاظت و تفرج و به کارگیری اصول زون بندی، نقشه زون بندی منطقه حاصل گردید. نتایج مطالعه حاکی از آن است که زون امن شامل سه پهنه و 26/44 درصد، زون تفرج گسترده شامل سه پهنه و 78/23 درصد، زون تفرج متمرکز شامل سه پهنه و 92/12 درصد و زون بازسازی شامل دو پهنه و 04/19 درصد منطقه هستند. پس از مشخص شدن مناطق دارای پتانسیل گردشگری و مساحت آنها (زون تفرج)، بر اساس حداقل مساحت لازم برای هر فرد، ظرفیت برد فیزیکی و بر اساس اعمال محدودیت های مختلف زمانی، اقلیمی، خاکی و پوشش گیاهی به صورت درصد بر ظرفیت برد فیزیکی، ظرفیت برد حقیقی محاسبه گردید. نتایج حاصل نشان داد که پهنه گردشگری متمرکز با مساحت 1292 هکتار دارای ظرفیت برد فیزیکی 2079227 نفر و ظرفیت برد واقعی 18465 نفر و پهنه گردشگری گسترده با مساحت 2378 هکتار دارای ظرفیت برد فیزیکی 2478832 نفر و ظرفیت برد واقعی 1215 نفر گردشگر در طول سال می باشد. همچنین با توجه به توان مدیریتی و امکانات موجود در حال حاضر امکان عملی نمودن فقط 10 درصد ظرفیت برد واقعی یعنی 1968 نفر در سال در همه پهنه های گردشگری متمرکز و گسترده تحت عنوان ظرفیت برد موثر وجود دارد. کلمات کلیدی: منطقه حفاظت شده قیصری، گردشگری طبیعی، زون بندی، مدل اکولوژیکی تفرج ، ظرفیت برد فیزیکی، ظرفیت برد حقیقی، ظرفیت برد موثر